САРАПТАМА

Қазақстан президенті Ресейдің “Россия 24” арнасына сұхбат берді. Сұхбат барысында президент қаңтар оқиғаларына тоқталып өтті, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі.

“Бұл шындығында мемлекеттік төңкеріс болды. Қазіргі таңда тергеу жұмыстары әлі де жүргізіліп жатыр. Айта кетерлігі, бұл қақтығыстарды ұйымдастырушылар өте кәсіби түрде жұмыс істеген. Әсіресе, Алматы қаласы үлкен жапа шекті. Олар бейбіт адамдарды өлтіріп, билік өкілдеріне шабуыл жасады. Сондықтан оларды халық қаһарманы етудің қажеті жоқ” деді Тоқаев.

Мемлекет басшысының сөзінше, бұл үлкен масштабды оқиға болғандықтан тергеу жұмыстары ұзаққа созылады.

“Менің әсіресе жас сарбаздарға жаным ашиды. Оларды өлгенше соққыға жығып, жалаңаш денесімен тірі қалқан ретінде пайдаланған. Енді елімізде мұндай оқиғалар қайталанбауы керек” деді президент.

Қасіретті қаңтар оқиғалары

Еліміздегі қайғылы оқиғалар 2022 жылдың қаңтар айында орын алды. Барлығы сұйытылған газ бағасының екі есе қымбаттауына қарсы жаппай наразылықтан кейін басталды. 2 қаңтарда еліміздің батысындағы Жаңаөзен қаласында басталған митингктер кейін Ақтау, Атырау және Қазақстанның басқа да қалаларында жалғасын тапты.

Алайда бейбіт шерулер кейін жаппай тәртіпсіздіктерге ұласып кетті. Қақтығыстан әсіресе Алматы қаласы қатты зиян көрді. Қаңтардың 5-і күні қарулы қарақшылар тобы қала орталығын қиратып, қала әкімшілігінің ғимараттары мен жақын маңдағы президент резиденциясын өртеп жіберді.

Полиция ғимараттарына, ҰҚК және басқа да әскери нысандарға шабуыл жасалды.

Сондай-ақ Талдықорған, Шымкент, Қызылорда, Тараз қалалары да зардап шекті.

Осы оқиғалардан кейін Қазақстан билігі бүкіл елде төтенше жағдай енгізіп, лаңкестікке қарсы операция басталғанын хабарлады.

5 қаңтар күні Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметті отставкаға жіберіп, Қауіпсіздік Кеңесін басқаруды қолға алды. Ол лаңкестермен күресу үшін ҰҚШҰ-дан көмек сұраған еді.

Ұжымдық қауіпсіздік кеңесі елдегі жағдайды қалыпқа келтіру үшін Қазақстанға ұжымдық бітімгершілік күштерін жіберу туралы шешімге келді. Барлығы 2300-дей бітімгер әскер келді. 13 қаңтарда ҰҚШҰ миссиясының сәтті аяқталғаны туралы хабарланды. Қазіргі таңда бітімгерлердің барлығы Қазақстаннан шығып кетті.

Ақтауда суға батып кеткен жігіттің денесін бір күн өткен соң, 8 маусымда сүңгуірлер алты метр тереңдіктен тапты. Бұл туралы Маңғыстау облысының төтенше жағдайлар департаменті мәлімдеді, depti Lada.kz порталы.

Суға батып кеткен 2004 жылы туған жігіттің денесін таңертеңгі сағат 07:33 шамасында тапқан құтқарушылар жас жігіттің алты метр тереңдікте жатқанын айтты.

Кеше, 7 маусым күні Ақтауда 15-ықшамауданға қарама-қарсы аумақта Бейнеу ауданының 2004 жылы туған тұрғыны суға батып кеткен еді. Оның Маңғыстау өнер колледжінің 1-курс студенті екені анықталды. Бозбала қайтыс болғанға дейін 3Б шағын ауданындағы жатақханада тұрған. 

Қазақстандық сарапшылар пәтер саудасы айтарлықтай төмендегеніне қарамастан, елдегі тұрғын үй бағасының неге өсіп жатқанын айтты, depti Tengrinews.kz.

Бұған дейін Ұлттық статистика бюросы сәуірде сату мәмілелерінің саны 22 пайызға төмендегенін хабарлаған едін. Сол статистика деректері бойынша 2021 жылғы сәуірмен салыстырғанда 2022 жылғы сәуірге қарай қайталама нарықтағы пәтерлердің бағасы 27,7 пайызға, жаңа тұрғын үйді сату 20,3 пайызға өсті.

Неліктен пәтер бағасы төмендемейді?

Қазақстан Жылжымайтын мүлік федерациясының президенті Ермек Мүсірепов бұған дейін ол мамыр-маусым айларында экономкластың бастапқы жылжымайтын мүлік бағасының төмендеуін болжағанын атап өтті, себебі, нарықтың өзінде тоқырау әлі де болып жатыр. Жылжымайтын мүліктің бағасы 10 пайызға төмендеуі керек еді. Алайда бүгінде бүкіл Қазақстан бойынша кеңейіп келе жатқан Алматыда жастарға арналған тұрғын үйге жеңілдікпен кредит беру бағдарламасының (Алматы жастары – еск.) басталғаны туралы жақында хабарландыру нарықтағы негізсіз және алыпсатарлық дүрлікпе бастапқы, ал одан кейінгі тұрғын үй нарығындағы бағаның өсуіне ықпал етеді.

“Көктемнің басында болған девальвациялық процестер де әсер етеді, ол кезде доллар бағамы 500 теңгеге дейін жеткен еді. Бастапқы тұрғын үйлер, яғни жаңа пәтерлердің бағасы негізсіз өсіп кетті, ол қайталама тұрғын үйдің шаршы метрінің индексі жоғары көтерілуіне әсер етті. Салдарынан былтыр сәуір-мамыр айларындағы бағалармен салыстыру кезінде баға 20-дан 30 пайызға дейін өсуі байқалды. Бүгінде мәмілелердің тоқырауы жалғасып жатыр, бірақ экономикалық класстың танымал санатында нүктелік сипаттағы мәмілелер бар. Статистика жүргізген кезде олар жылжымайтын мүлік порталдарында көрсетілген бағаларға қарайды. Онда бағалар, әдетте, жоғары көрсетіледі, себебі сатушы мен сатып алушы арасындағы жеке келіссөздер кезінде шаршы метрдің құны әлдеқайда арзан болады. Бізде жарнама құны бір, ал пәтерді сату кезінде ол 20-25 пайызға төмен көрсетілген жағдайлар болды. Сатушылар нарықты тексеру үшін тұрғын үйді жоғары бағамен жиі қояды” деді Ермек Мүсірепов.

Ипотека шарттарына байланысты тұрғын үй нарығы құлдырап жатыр

Қазақстан Жылжымайтын мүлік федерациясының президенті былтыр жыл соңында және биыл жыл басында жылжымайтын мүлік нарығында зейнетақы жинақтарының артық болу есебінен тұрғын үй сатып алу мүмкіндігіне байланысты дүрлікпе байқалғанын айтты. Шаршы метрдің құны өсті. Сондай-ақ, тұрғын үй “7-20-25” сияқты ипотекалық бағдарламалар бойынша белсенді сатып алынды. Бүгінде керісінше, тұрғын үй нарығындағы белсенділіктің төмендеуіне ықпал ететін бірден үш фактор байқалады.

Біріншіден, девальвация және инфляция, халықта қаражаттың болмауы. Екіншіден, зейнетақы қаражатын іс жүзінде пайдалануға болмайтын жеткіліктілік шегінің өзгеруі. Үшіншіден, “7-20-25” бағдарламасы бойынша активтерді пайдалану бойынша белсенділіктің аздығы және бағдарламадағы бюджеттің таусылуы. Мұның бәрі, сарапшының ойынша, нарықтың тоқырауына әкеледі және ерте ме, кеш пе тұрғын үй бағасына әсер етуі керек.

“Бүгінде ипотека алу үшін жасалған жағдай тиімді емес, екінші деңгейлі банктерде ол жоғары мөлшерлемеге байланысты қымбаттады. Бірақ жылжымайтын мүлік нарығындағы 10 мәміленің 9-ы дәл осы ипотекалық қаражат есебінен жасалады. Тіпті элиталық жылжымайтын мүлікті қазір үнемді тұрғын үйді айтпағанда, несиелер арқылы сатып алады. Мамырдың соңына дейін тұрғын үй бағасының өсуі тоқтап қалды және барлығы шаршы метрдің құнын түзету нұсқаларын қарастырып жатыр. Сатып алушылар тарапынан сұраныстың төмен болуы бағаны төмендету жағына қарай түзетуге әсер етеді. Бұл бастапқы және қайталама тұрғын үйлерге қатысты” дейді сарапшы.

Хабарландыруда бағаны жоғары көрсетеді

Тағы бір сарапшы, Біріккен риелторлар қауымдастығы президентінің кеңесшісі Нина Лукьяненко Қазақстан бойынша тұрғын үй нарығындағы белсенділік айтарлықтай төмендеді деген оймен келіседі. Ай әлі аяқталған жоқ және ол бойынша статистика әлі жоқ, бірақ сарапшы сәуірмен салыстырғанда мәмілелер саны 50-60 пайызға немесе одан да көп төмендейді деп болжап отыр. Бірақ мәмілелер саны ғана емес, сатып алушылардың қоңыраулары мен объектілердің көрсетілімдерінің төмендеуі байқалады. Бұл құлдырау үрдісі алдағы айларда да болады дегенді білдіреді.

“Соңғы айда жылжымайтын мүлік бағасы өзгерген жоқ. Бұл жерде әңгіме мәмілелердің бағалары туралы болып отыр. Көптеген талдаушы жарнамалардағы бағаларды ескере отырып ақпарат береді, соның ішінде мұндай аналитиканы жариялайтын негізгі жылжымайтын мүлік порталы сатушының қалауы бойынша осындай талдау мен жарияланымдар жасайтынын түсінуі керек. Шын мәнінде мәмілелердің өзінде, кез келген жағдайда, қаланың кейбір аудандарындағы қайталама жылжымайтын мүлік үшін баға төмендеді. Былтыр жыл бойы баға тек ай сайын өсті. Бұған көптеген себеп бар: пандемия кезеңінде қалыптасқан шаршы метрге сұраныстың артуынан бастап, инфляцияның жоғары деңгейіне және нарықты БЖЗҚ-дан ақшамен толықтыруға дейін”, – дейді Нина Лукьяненко.

Бағаның өзгеруін болжау оңай емес

Риелторлар қауымдастығы өкілінің айтуынша, жылжымайтын мүлікке сұраныс артып келеді, әсіресе, БЖЗҚ-дан қаражатты шығару мүмкіндігінен кейін сатып алушылардың қарасы көбейді. Дәл қазір нарықты алда не күтіп тұрғанын болжай алмаймыз, себебі ол сұранысқа, сондай-ақ, валюталардың ауытқуы, елге көрші мемлекеттер азаматтарының келуі сияқты жағдайларға байланысты. Риэлтордың айтуынша, жылжымайтын мүлік үлкен экономика мен саясаттың бір бөлігі ғана. Оған Конституция бойынша алдағы референдум сияқты факторлар да әсер етеді, ал кейбіреулері оның нәтижелерін күтіп, келісімдерді тоқтатты. Алдын ала болжам бойынша, инфляцияның жоғары деңгейі бағаның айтарлықтай төмендеуіне жол бермейді.

“Инфляция деңгейі тежелген жағдайда баға өсуінің тоқтауын күтуге болады. Жылжымайтын мүлік те кез келген тауар сияқты, егер бәрінің бағасы көтерілсе, онда пәтерлердің бағасы кенеттен төмендейді деп болжау қиын, ол да қымбаттайды. Осы тұста қолданысқа беріліп қойған жылжымайтын мүлік туралы айтқым келеді. Олардың бағасы тым қымбат, нарыққа сай емес. Мысалы, жаңадан соғылған үй мен осыдан бес жыл бұрын тұрғызылған үйдің бағасы бірдей болып тұр. Бұл таза парадокс қой” деп қосты Біріккен риелторлар қауымдастығы президентінің кеңесшісі.

Үй алудың уақыты келді ме?

Нина Лукьяненконың айтуынша, жылжымайтын мүлікті сатып алушы үшін қазір сатушымен белсенді іздеу мен келіссөздер жүргізудің тиімді уақыты келді. Тиімді мәмілелер көп жағдайда сатушыға тікелей байланысты, сондықтан әр жағдайды бөлек қарастыру керек. Кейбір сатушылар мүлік бағасын нарықтағы құнынан төмен ұсынуы да мүмкін, бұл оның үйді дереу сатуға мәжбүр болғанын көрсетеді.

Мәмілелер сатушы беруге дайын болған жерде болады, бағаны сатушылар ұқсас нұсқаларды сұрайтын бағадан әдейі төмен қоюға дайын. Көбіне бұл сатушы тез арада тұрғын үйді сатуға мәжбүр болған жағдайларда болады.

Дегенмен, сатушылар бағаны төмендетуге моральдық тұрғыдан әлі дайын емес. Неге десеңіз, олар нарықтағы қарсыластарымен санасуы керек. Олардың басым бөлігінің өзі болашақ мүлік сатып алушылар екенін естен шығармаған абзал, сондықтан олар ешқашан өз мүліктерін арзанға сатпайды.

Материал авторы: Светослав Антонов 

Аударған: Сымбат Сатыбалдина

Шоу-бизнесте арнайы музыкалық білімі жоқ әншілер көп.

Хит әнші Айқын Төлепберген Қаныш Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық техникалық университетінің инженер-полиграфшы мамандығы бойынша білім алған. Әншіге ол аздық етті ме, әйтеуір, кейін ол Тұран университетінің экономика мамандығы бойынша диплом алыпты. Соған қарамастан Айқын музыкалық байқауларға қатысып жүрді. 2002 жылы ол елімізде алғаш рет ұйымдастырылған «SurepStar KZ» жобасына қытысып, жұлдызы жанды. Осы жобадан кейін әншінің өнер жолындағы мәнсабын бастап кеткені мәлім.

Ал әнші, актриса, тележүргізуші Аша Матай болса дипломы бойынша заңгер. Ол Әл-фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің халықаралық құқық факультетін қызыл дипломмен бітірген. Аша заңгерлікті оқып алғаны болмаса, бұл салада мүлдем жұмыс істеп көрмеген. Бала кезден ән салып жүрген Матай өз орнын өнерден тапты. Қазір Аша әншілікті қойып, тележүргізуші болып жүр.

Жақында отбасын құрған әнші Мақпал Исабекова Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінде экономика мамандығы бойынша білім алған. Өнерге бала кезден жақын болып өскен Мақпал 2002 жылы «SuperStar KZ» музыкалық байқауына қатысып, өнерін шыңдайды. Ал 2009 жылы музыкалық білім алу үшін Мәскеудегі ГИТИС-ке оқуға түседі. Сөйтіп оны сәтті аяқтаға.

Жұлдызды жұп Бүркіт пен Аишаның да музыкалық білімі жоқ. Бүркіттің негізгі мамандығы заңгер. Кейін ол құрылыс инженері мамандығы бойынша білім алыпты. Халық әндерін нақышына келтіріп орындайтын әнші екі бірдей мамандығын өнерге айырбастайды. Ал Аиша — дизайнер.